पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना

पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना: राज्यातील विविध ठिकाणी महाविद्यालये, उच्च महाविद्यालये, तांत्रिक महाविद्यालये, वैद्यकीय महाविद्यालये, अभियांत्रिकी महाविद्यालये, आयटीआयमध्ये अल्पकालीन कौशल्यावर आधारित अभ्यासक्रम करणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी ही वसतिगृहे उपलब्ध करून देण्यात आली आहेत.

महाराष्ट्र सरकारच्या सामाजिक न्याय आणि कल्याण मंत्रालयाने ही विशेष योजना सुरू केली आहे जी राज्यातील अनुसूचित जाती/अनुसूचित जमाती/अल्पसंख्याक आणि सर्वाधिक मागासवर्गीयांना उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करेल. महाराष्ट्रातील आदिवासी विद्यार्थ्यांना ‘पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना’ चा लाभ देण्यात येत आहे. ज्यांच्या अंतर्गत शिक्षणाची क्षमता असूनही, अनियमित उत्पन्नामुळे उच्च शिक्षण घेऊ शकणार नाही अशा विद्यार्थ्यांना राज्य सरकार आर्थिक मदत करेल.

आदिवासी विकास विभागासाठी अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांसाठी महाराष्ट्र राज्यात एकूण 495 वसतिगृहे मंजूर करण्यात आली असून त्यांची एकूण प्रवेश क्षमता 6170 आहे. त्यापैकी 491 शासकीय वसतिगृहे कार्यरत आहेत. 283 वसतिगृहे मुलांसाठी तर 208 वसतिगृहे मुलींसाठी आहेत. या वसतिगृहांची विद्यार्थी क्षमता 58,495 आहे.

आपल्या राज्यातील विद्यार्थ्यांच्या उज्वल भविष्यासाठी महाराष्ट्र शासन सतत प्रयत्नशील असून त्यासाठी शासन विविध योजना सुरू करते. आज आम्ही महाराष्ट्र सरकारने राज्यातील विद्यार्थ्यांसाठी सुरू केलेल्या अशाच एका योजनेची संपूर्ण माहिती देणार आहोत ज्याचे नाव आहे पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना.

Table of Contents

राज्यातील बहुसंख्य कुटुंबे दारिद्र्यरेषेखाली जीवन जगत असल्याने अशा कुटुंबातील विद्यार्थी आर्थिक परिस्थितीमुळे उच्च शिक्षण घेऊ शकत नाहीत. त्यांना अनेक संकटांचा सामना करावा लागतो आणि त्यामुळे ते उच्च शिक्षणापासून वंचित राहतात. या सर्व बाबींचा विचार करून पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना सुरू करण्यात आली असून या योजनेंतर्गत राज्यातील उच्च शिक्षण घेऊ इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांना मोफत शिक्षण, भोजन व निवासाची सोय करण्यात आली आहे.

ज्या विद्यार्थ्यांना 10वी आणि 12वीच्या गुणांवर आधारित विविध पदव्या, पदव्युत्तर पदवी इत्यादींचा पाठपुरावा करत असताना शासकीय वसतिगृहात प्रवेश न मिळालेल्या विद्यार्थ्यांना वसतिगृह सुविधा आणि निर्वाह भत्ता देणे हा मुख्य उद्देश आहे. ही योजना 2016-2017 मध्ये सुरू करण्यात आली आहे.

आदिवासी विद्यार्थ्यांना शिक्षणासाठी शासकीय वसतिगृहात प्रवेश न मिळाल्यास ते शिक्षणापासून वंचित राहू नयेत, यासाठी शासनाने पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना सुरू केली आहे. या योजनेनुसार शहरात शिकत असलेल्या परंतु शासकीय वसतिगृहात प्रवेश न घेतलेल्या आदिवासी विद्यार्थ्यांना या योजनेतून रोख रक्कम दिली जाते. विद्यार्थ्यांना मिळालेल्या रोख रकमेतून त्याच शहरात राहण्याची सोय व्हावी, हा या योजनेमागचा मुख्य उद्देश आहे.

राज्यातील विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणासाठी घरातून दुसऱ्या शहरात जावे लागते. राज्यात प्रवेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांची संख्या वसतिगृहांपेक्षा जास्त आहे, त्यामुळे विद्यार्थ्यांना त्यांच्या अभ्यासाबरोबरच राहण्याची सोय नाही, त्यांच्याकडे जेवणाची सोय नाही आणि उच्च शिक्षणाचा खर्च त्यांना परवडत नाही, परिणामी त्यांना विविध समस्यांना सामोरे जावे लागते. अनुसूचित जाती/जमातीच्या विद्यार्थ्यांसाठी, उच्च शिक्षणासाठी पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना, भोजन, निवास आणि शैक्षणिक खर्च DBT च्या मदतीने थेट विद्यार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केला जातो.

अटल वयो अभ्युदय योजना

Pandit Dindayal Upadhyay Swayam Yojana Highlights

योजना	पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना
व्दारा सुरु	महाराष्ट्र सरकार
योजना आरंभ	2016
लाभार्थी	राज्यातील विद्यार्थी
अधिकृत वेबसाईट	swayam.mahaonline.gov.in/
अर्ज करण्याची पद्धत	ऑनलाइन
विभाग	सामाजिक न्याय आणि कल्याण मंत्रालय
उद्देश्य	राज्यातील विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे
लाभ	आर्थिक मदत
राज्य	महाराष्ट्र
श्रेणी	राज्य सरकारी योजना
वर्ष	2023

राजीव गांधी विद्यार्थी अपघात सानुग्रह योजना

पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना महत्वपूर्ण माहिती

आदिवासी विकास विभागाच्या वतीने अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांसाठी राज्यात एकूण 495 वसतिगृहे मंजूर करण्यात आली असून त्यांची एकूण प्रवेश क्षमता 61070 आहे. त्यापैकी 491 शासकीय वसतिगृहे कार्यरत असून त्यापैकी 283 वसतिगृहे मुलांसाठी असून 208 वसतिगृहे मुलींसाठी आहेत. या वसतिगृहांची क्षमता 58495 आहे. राज्यात विविध ठिकाणी महाविद्यालये, उच्च महाविद्यालये, तांत्रिक महाविद्यालये, वैद्यकीय महाविद्यालये, अभियांत्रिकी महाविद्यालये, आयटीआय, अल्पकालीन कौशल्यावर आधारित अभ्यासक्रम इत्यादी सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आल्या आहेत. उच्च शिक्षण अभ्यासक्रमांमध्ये प्रवेश घेणाऱ्या अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांच्या संख्येतही लक्षणीय वाढ झाली आहे. हे विद्यार्थी ग्रामीण तसेच दुर्गम भागातून तालुका/जिल्हा/विभागीय मुख्यालय/महानगरात शिक्षणासाठी येतात. मात्र, त्यांची आर्थिक परिस्थिती बेताची असल्याने त्यांना या ठिकाणी निवास, भोजन व इतर शैक्षणिक खर्च परवडत नसल्याने अशा सुविधा मोफत उपलब्ध करून देण्यासाठी त्यांना विभागांतर्गत असलेल्या शासकीय वसतिगृहात दाखल केले जाते.

मात्र, माध्यमिक व उच्च माध्यमिक शिक्षण, पदवी व पदव्युत्तर अभ्यासक्रमांसाठी प्रवेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांची संख्या वाढत असल्याने शासकीय वसतिगृहांमधील उपलब्ध प्रवेश क्षमता कमी होत आहे. गेल्या 3 शैक्षणिक वर्षात वसतिगृह प्रवेशासाठी सरासरी 75000 अर्ज प्राप्त होत आहेत. या संदर्भात विभागातील कार्यरत वसतिगृहांची प्रवेश क्षमता 58495 असल्याने वसतिगृहात प्रवेश न मिळालेल्या विद्यार्थ्यांच्या प्रवेशासाठी विविध लोकप्रतिनिधी, विविध विद्यार्थी संघटना व क्षेत्रीय कार्यालयांकडून सातत्याने मागणी होत आहे. नवीन वसतिगृहे आणि वसतिगृहांची प्रवेश क्षमता वाढवणे. मात्र, नवीन वसतिगृहे मंजूर करणे, वसतिगृह प्रवेशाची क्षमता वाढवणे, त्यासाठी भाडेतत्वावर इमारती शोधणे आणि नवीन कर्मचारी नियुक्त करणे आदी बाबींमध्ये राज्य सरकारवर आवर्ती नसलेला भांडवली खर्च होऊ नये म्हणून ज्या अनुसूचित जातीच्या विद्यार्थ्यांना प्रवेश मिळत नाही. सध्याच्या वसतिगृहांमध्ये प्रवेशासाठी अर्ज करूनही अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणासाठी प्रवेश मिळत नाही. आणि म्हणून सरकारने शैक्षणिक साहित्य, भोजन आणि निवास यासाठी थेट पैसे वाटप करण्याचा निर्णय घेतला आहे.

शबरी घरकुल योजना

पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना उद्दिष्ट्ये

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेचा मुख्य उद्देश अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, अल्पसंख्याक आणि मागासवर्गीयांना उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक सहाय्य करणे हा आहे जेणेकरून विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण घेऊन त्यांची स्वप्ने पूर्ण करता येतील.
राज्यातील अनुसूचित जाती, जमातीच्या विद्यार्थ्यांचा सामाजिक तसेच आर्थिक विकास.
या योजनेअंतर्गत राज्यातील विद्यार्थ्यांचे जीवनमान उंचावणे
पंडित दीनदयाल उपाध्याय योजनेअंतर्गत राज्यातील विद्यार्थ्यांना सशक्त आणि स्वावलंबी बनवणे.
अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, अल्पसंख्याक आणि मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांचे भविष्य उज्ज्वल करणे.
पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना विद्यार्थ्यांना स्वतःचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी पैशासाठी कोणावरही अवलंबून राहावे लागू नये आणि कोणाकडूनही कर्ज घेण्याची गरज पडू नये या उद्देशाने सुरू करण्यात आली आहे.
राज्यातील विद्यार्थी शिक्षणापासून वंचित राहू नयेत, या उद्देशाने ही योजना सुरू करण्यात आली आहे.
राज्यातील साक्षरतेचे प्रमाण वाढवणे हा या योजनेचा उद्देश्य आहे.

राष्ट्रीय ग्रामीण स्वास्थ्य मिशन

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेचे स्वरूप

अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांना शासकीय वसतिगृहा अंतर्गत प्रवेश न घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना बारावीनंतरच्या उच्च शिक्षणासाठी भोजन निवास आणि इतर खर्चासाठी त्यांच्या आधारशी संलग्न बँक खात्यात थेट आर्थिक रक्कम वितरीत केली जाते.

2016-17 या शैक्षणिक वर्षापासून, सध्या सरकारी वसतिगृहात प्रवेश न घेतलेल्या एकूण 20,000 विद्यार्थ्यांना त्यांच्या उच्च शिक्षण, भोजन, निवास आणि शैक्षणिक साहित्यासाठी अनुसूचित जातीच्या विद्यार्थ्यांच्या आधार लिंक बँक खात्यात थेट निधी वितरित करण्यास मान्यता देण्यात आली आहे. .

तसेच 2017-18 या शैक्षणिक वर्षापासून विद्यार्थ्यांना शासकीय वसतिगृहात प्रवेश घेणे किंवा पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेचा लाभ घेणे असे दोन पर्याय उपलब्ध असतील. पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेचा लाभ सन 2017-18 पासून विद्यार्थ्यांना त्यांच्या आवडीनुसार व गुणवत्तेनुसार एकूण 81,070 मंजूर क्षमतेच्या किमान 50% मर्यादेत देणे. मंजूर क्षमता 1,070 आणि पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेअंतर्गत 20,000 येत आहेत.

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेंतर्गत त्याचे तीन प्रकारे वर्गीकरण केले आहे. या वर्गीकृत शहरांमधील शैक्षणिक संस्थांमध्ये प्रवेश घेतलेल्या आणि सरकारी वसतिगृहांमध्ये प्रवेश न घेतलेल्या अनुसूचित जातीच्या विद्यार्थ्यांना बारावीनंतर उच्च शिक्षण घेण्यासाठी वार्षिक खर्चासाठी आर्थिक सहाय्य म्हणून ही रक्कम वितरित केली जाईल. ही रक्कम थेट त्यांच्या आधार लिंक बँक खात्यात जमा केली जाईल.

जननी शिशु सुरक्षा कार्यक्रम

पंडित दीनदयाल उपाध्याय योजनेंतर्गत आर्थिक सहाय्य

पंडित दीनदयाल उपाध्याय योजनेंतर्गत, खालील 3 श्रेणीतील शहरांमधील शैक्षणिक संस्थांमध्ये प्रवेश घेतलेल्या परंतु सरकारी वसतिगृहात प्रवेश न मिळालेल्या अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांना खालीलप्रमाणे रक्कम थेट विद्यार्थ्यांच्या आधार लिंक बँक खात्यात वितरीत केली जाईल. 12वी नंतर उच्च शिक्षण घेण्यासाठी वार्षिक खर्चासाठी.

खर्च	मुंबई शहर,मुंबई उपनगर, नवी मुंबई,ठाणे,पुणे, पिंपरी-चिंचवड,नागपूर या ठिकाणी उच्च शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांना मिळणारी रक्कम	इतर महसूल विभागीय मुख्यालय शहरातील व उर्वरित क वर्ग महानगरपालिका क्षेत्रामध्ये उच्च शिक्षण घेणाऱ्या विध्यार्थ्यांना मिळणारी रक्कम	इतर जिल्ह्यांचे ठिकाणी उच्च शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांना मिळणारी रक्कम
व्दारा सुरु	32,000/-	28,000/-	25,000/-
योजना आरंभ	20,000/-	15,000/-	12,000/-
लाभार्थी	8,000/-	8,000/-	6,000/-
अधिकृत वेबसाईट	60,000/-	51,000/-	43,000/-

सूचना– वरील रक्कमे व्यतिरिक्त वैद्यकीय व अभियांत्रिकी शाखेतील विद्यार्थ्यांसाठी प्रतिवर्ष रु. 5,000/- व अन्य शाखेतील विद्यार्थ्यांना प्रतिवर्षी रु. 2,000/- इतकी रक्कम शैक्षणिक साहित्यासाठी रोख स्वरूपात देण्यात येईल.

पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना मराठी अंतर्गत लाभ

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेअंतर्गत राज्यातील अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, अल्पसंख्याक आणि मागासवर्गीय प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांना त्यांचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी आर्थिक मदत केली जाते.
पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेंतर्गत विद्यार्थी शिक्षण पूर्ण करून स्वत:साठी चांगली नोकरी मिळवून स्वत:ची व कुटुंबाची काळजी घेऊ शकतात.
या योजनेंतर्गत विद्यार्थी त्यांचे शिक्षण पूर्ण करून स्वत:चा व्यवसाय सुरू करू शकतात आणि राज्यातील बेरोजगार नागरिकांना रोजगाराच्या नवीन संधी उपलब्ध करून देऊ शकतात.
या योजनेतून राज्यातील विद्यार्थी सशक्त आणि स्वावलंबी होतील.
राज्यातील विद्यार्थ्यांचा सामाजिक आणि आर्थिक विकास होईल.
पंडित दीनदयाल उपाध्याय योजनेंतर्गत राज्यातील विद्यार्थ्यांचे जीवनमान सुधारेल.
राज्यातील विद्यार्थ्यांना स्वतःचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी पैशासाठी कोणावरही अवलंबून राहण्याची गरज नाही आणि शिक्षणासाठी कोणाकडूनही कर्ज घेण्याची गरज भासणार नाही.
राज्यात साक्षरतेचे प्रमाण वाढेल.
विद्यार्थ्यांचे भविष्य उज्ज्वल होईल.
पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेंतर्गत राज्यातील अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, अल्पसंख्याक आणि मागासवर्गीय प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांचा विकास करण्यात येणार आहे.

महाराष्ट्र स्मार्ट रेशनकार्ड योजना

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेंतर्गत समाविष्ट शैक्षणिक अभ्यासक्रम

उच्च महाविद्यालये
वैद्यकीय महाविद्यालये
अभियांत्रिकी महाविद्यालये
आयटीआय
तन्रनिकेतन
कौशल्यावर आधारित अभ्यासक्रम इत्यादी अभ्यासक्रम करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना या योजनेचा लाभ दिला जाणार आहे.

पंडित दीनदयाल उपाध्याय योजनेंतर्गत शासकीय वसतिगृहात प्रवेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांनी अर्ज करतेवेळी घायची खबरदारी

विद्यार्थ्यांनी कागदपत्रांची स्वच्छ प्रत वेबसाईटद्वारे जमा (अपलोड) करावी.
विद्यार्थ्यांनी अर्जात स्वतःचा मोबाईल क्रमांक टाकावा.
मोबाईल क्रमांकाची नोंदणी करताना सदर मोबाईल क्रमांक आधार क्रमांकासोबत नोंदविला गेला पाहिजे. आधार लिंक केलेला मोबाईल नंबर वापरल्याने विद्यार्थ्यांची पडताळणी सुलभ होईल.
ऑनलाइन अर्जात तुमचे नाव नोंदवताना ते नाव आधार कार्डवरील नावासारखेच असावे.
वसतिगृह प्रवेशासाठी/स्वयं योजनेंतर्गत लाभ मिळवण्यासाठी आधार क्रमांक टाकताना त्यांचा आधार क्रमांक निलंबित करण्यात आलेला नाही याची खात्री करणे बंधनकारक आहे आणि आधार क्रमांक निलंबित असल्यास तो सक्रिय करून नंतर नोंदणी करावी.
विद्यार्थ्यांनी त्यांचा बँक खाते क्रमांक टाकण्यापूर्वी बँक खाते कार्यरत असल्याची खात्री करावी. बँक खाते कार्यरत नसल्यास योजनेअंतर्गत लाभ देण्यात अडचणी येतात. तसेच हे बँक खाते आधार क्रमांकाशी जोडलेले असावे. जर बँक खाते आधार क्रमांकाशी लिंक नसेल तर संबंधित बँकेच्या शाखेत जाऊन आधार लिंक करून घ्या.
ऑनलाइन अर्ज करताना अभ्यासक्रम/शैक्षणिक संस्था उपलब्ध नसल्यास/दिसत नसल्यास, अशा परिस्थितीत संबंधित प्रकल्प कार्यालयास भेट द्या आणि ही बाब संबंधितांच्या निदर्शनास आणून द्या. वेळोवेळी वेबसाइटला भेट देऊन प्रवेश प्रक्रियेबाबत अर्जाची स्थिती तपासण्याची जबाबदारी विद्यार्थ्यांची असेल, तुम्हाला वेगळी माहिती दिली जाणार नाही.
अर्जात चुकीची माहिती सादर केल्यास, अर्ज नाकारल्यास किंवा लाभ मिळण्यास उशीर झाल्यास किंवा लाभ रद्द झाल्यास अर्जदाराची संपूर्ण जबाबदारी असेल.

महाdbt स्कॉलरशिप

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना पात्रता आणि नियम

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेचा लाभ घेण्यासाठी पात्रता आणि नियम खालीलप्रमाणे असतील.

अर्जदार विद्यार्थी हा महाराष्ट्र राज्याचा रहिवासी असणे अनिवार्य आहे.
अर्जदार विद्यार्थी अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, आदिवासी जमाती आणि इतर मागास प्रवर्गातील असणे अनिवार्य आहे.
अर्जदार विद्यार्थ्याने अर्जासोबत जात पडताळणी प्रमाणपत्र सादर करणे अनिवार्य आहे.
अर्जदार विद्यार्थ्यांचे वार्षिक कौटुंबिक एकूण उत्पन्न 2.50 लाखांपेक्षा जास्त नसावे.
इतर वर्गातील विद्यार्थी या योजनेसाठी अर्ज करू शकत नाहीत.
विद्यार्थ्याला ज्या शैक्षणिक संस्थेत प्रवेश दिला आहे ती विद्यार्थ्याच्या घरापासून दूर म्हणजेच दुसऱ्या शहरात असणे बंधनकारक आहे.
विद्यार्थ्याने ज्या शहरात विद्यार्थी राहतो त्याच शहरातील शैक्षणिक संस्थेत प्रवेश घेतला असेल तर त्याला या योजनेचा लाभ दिला जाणार नाही.
विद्यार्थ्याचे बँक खाते आधार कार्डशी लिंक करणे आवश्यक आहे.
ज्या शहरात विद्यार्थ्याने शैक्षणिक संस्थेत प्रवेश घेतला आहे त्याच शहरात विद्यार्थ्यांनी राहणे आवश्यक आहे.
इतर राज्यातील विद्यार्थ्यांना या योजनेचा लाभ दिला जाणार नाही.
अर्जदार विद्यार्थ्याने 12वी उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे कारण 12वी उत्तीर्ण झाल्यावरच उच्च शिक्षणासाठी योजनेचा लाभ दिला जाईल.
या योजनेचा लाभ मॅट्रिकोत्तर शिक्षणासाठीच घेता येईल.
पंडित दीनदयाळ उपाध्याय स्वयंम योजनेचा लाभ 2 वर्षांपेक्षा कमी कालावधीच्या अभ्यासक्रमांसाठी घेता येत नाही.
हा लाभ विद्यार्थ्याला फक्त एकदाच आणि पदवीपूर्व किंवा पदव्युत्तर अभ्यासक्रमांच्या एकाच प्रवाहासाठी दिला जाईल.
विद्यार्थ्याने शासन मान्यताप्राप्त संस्थेत नोंदणी केलेली असणे आवश्यक आहे.
शालेय संस्था/महाविद्यालयात विद्यार्थ्यांची 80 टक्के उपस्थिती असणे बंधनकारक आहे.
या योजनेसाठी विद्यार्थ्यांच्या गुणवत्तेनुसार निवड केली जाईल.
एखाद्या विद्यार्थ्याने कोणत्याही कारणाने शिक्षण सोडल्यास त्याला या योजनेचा लाभ दिला जाणार नाही.
संस्थेने/महाविद्यालयाने विद्यार्थ्याला कोणत्याही कारणास्तव शाळेतून काढून टाकल्यास या योजनेचा लाभ दिला जाणार नाही.
लाभार्थ्याने खोटी माहिती देऊन योजनेचा लाभ घेतल्यास व तशी बाब शासनाच्या निदर्शनास आल्यास विद्यार्थ्याची योजना रद्द केली जाईल.
एका विद्यार्थ्याला जास्तीत जास्त 7 वर्षांच्या कालावधीसाठी या योजनेचा लाभ घेतला जाईल.
अर्जदारांचे वय 28 वर्षांपेक्षा जास्त नसावे.
पंडित दीनदयाळ उपाध्याय स्वयंम योजनेचा लाभ घेण्यासाठी विद्यार्थ्याने ऑनलाइन अर्ज करणे आवश्यक आहे.
लाभार्थी विद्यार्थ्याने त्याच्या शैक्षणिक कालावधीत नोकरी किंवा व्यवसाय करू नये, अशी बाब शासनाच्या निदर्शनास आल्यास त्याला योजनेतून रद्द करण्यात येईल व कायदेशीर कारवाई करण्यात येईल.
या योजनेंतर्गत अनुसूचित जाती-जमातींमधील दिव्यांग विद्यार्थ्यांना प्रथम प्राधान्य दिले जाईल.
या योजनेंतर्गत तांत्रिक आणि व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसाठी आर्थिक सहाय्य दिले जाणार नाही.
विद्यार्थी मागील वर्षी 60 टक्के गुणांसह उत्तीर्ण झालेला असावा.
शैक्षणिक अभ्यासक्रमादरम्यान विद्यार्थी अनुत्तीर्ण झाल्यास, त्याला/तिला त्या वर्षासाठी लाभ दिला जाणार नाही.

डॉ. पंजाबराव देशमुख वसतिगृह निर्वाह भत्ता योजना

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेचे लाभार्थी

राज्यातील अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, अल्पसंख्याक आणि मागास प्रवर्गातील विद्यार्थी पंडित दीनदयाल उपाध्याय योजनेचा लाभ घेण्यास पात्र आहेत.

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजने अंतर्गत आवश्यक कागदपत्रे

पंडित दिनदयाल शिष्यवृत्तीची कागदपत्रे

आधार कार्ड
शिधापत्रिका
जात प्रमाणपत्र
जन्म प्रमाणपत्र
कुटुंबाचा वार्षिक उत्पन्नाचा पुरावा
मोबाईल क्र
ई – मेल आयडी
पासपोर्ट आकाराचे छायाचित्र
विद्यार्थी अपंग असल्यास अपंगत्व प्रमाणपत्र
बँक खात्याची माहिती
अधिवास प्रमाणपत्र
बोनाफाईड
10वी 12वी उत्तीर्ण मार्कशीट

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेअंतर्गत ऑनलाइन अर्ज करण्याची प्रक्रिया

पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना रजिस्ट्रेशन प्रक्रिया

सर्व प्रथम अर्जदार विद्यार्थ्याला सरकारच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
तुम्हाला मुख्यपृष्ठावरील रजिस्ट्रेशनवर क्लिक करावे लागेल.

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना

आता तुमच्या समोर एक नवीन पेज उघडेल जिथे तुम्हाला विनंती केलेली माहिती (आधार क्रमांक, आधार म्हणून नाव, जन्मतारीख, लिंग, मोबाईल नंबर, पासवर्ड, पासवर्ड कन्फर्म) भरावी लागेल. सर्व माहिती भरल्यानंतर सेव्ह बटणावर क्लिक करा.

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना

आता तुम्हाला तुमच्या लॉगिन आयडी आणि पासवर्डने होम पेजवर लॉग इन करावे लागेल.

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना

आता या योजनेचा अर्ज तुमच्यासमोर उघडेल ज्यामध्ये तुम्हाला विनंती केलेली माहिती भरावी लागेल (अर्जदार क्रमांक, लिंग, आधार क्रमांक, जन्मतारीख, वय, वडिलांचे नाव, आईचे नाव, वार्षिक उत्पन्न, पत्ता, राज्य, जिल्हा, तालुका, गाव) सर्व माहिती भरल्यानंतर Proceed बटणावर क्लिक करा.
आता तुमच्या समोर एक नवीन पेज उघडेल जिथे तुम्हाला अर्जदाराचा तपशील आणि पत्ता भरावा लागेल.
आता तुम्हाला मागील वर्षी दिलेल्या परीक्षेचा तपशील आणि माध्यमिक शाळांमधील परीक्षेचा तपशील (शाळेचे नाव, शाळेचा पत्ता, अभ्यासक्रमाचे नाव, अभ्यासक्रमाचा कालावधी, गुण, एकूण गुण, टक्केवारी, परीक्षेचा निकाल) आणि परीक्षेचा तपशील मिळेल. माध्यमिक शाळांमध्ये (बोर्ड, जिल्हा बोर्ड, उत्तीर्ण होण्याचे वर्ष, उत्तीर्ण महिना, एसएससी जागा क्रमांक) भरावे. सर्व माहिती भरल्यानंतर सबमिट बटणावर क्लिक करा.
हे या योजनेअंतर्गत तुमची अर्ज प्रक्रिया पूर्ण करेल

अधिकृत वेबसाईट	इथे क्लिक करा
पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयम् योजना PDF	इथे क्लिक करा
केंद्र सरकारी योजना	इथे क्लिक करा
महाराष्ट्र सरकारी योजना	इथे क्लिक करा
जॉईन	टेलिग्राम

निष्कर्ष / Conclusion

अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांची राज्यात इयत्ता 12 वी नंतर उच्च शिक्षण अभ्यासक्रमात प्रवेश घेण्याची संख्या लक्षणीयरित्या वाढत आहे. हे विद्यार्थी ग्रामीण तसेच राज्याच्या दुर्गम भागातून तालुक्याच्या/जिल्ह्याच्या ठिकाणी शिक्षणासाठी येतात. मात्र, त्यांच्या आर्थिक परिस्थितीमुळे त्यांना या ठिकाणी निवास, भोजन व इतर शैक्षणिक खर्च भागवणे अत्यंत कठीण होते. या कारणांमुळे, पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना ”पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना” द्वारे अनुसूचित जमातीतील विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण, भोजन, निवास आणि शैक्षणिक साहित्य यासाठी रक्कम थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना FAQ

Q. पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना काय आहे?

आदिवासी विद्यार्थ्यांना शिक्षणासाठी शासकीय वसतिगृहात प्रवेश न मिळाल्यास ते शिक्षणापासून वंचित राहू नयेत, यासाठी शासनाने पंडित दिनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना सुरू केली आहे. या योजनेनुसार शहरात शिकत असलेल्या परंतु शासकीय वसतिगृहात प्रवेश न घेतलेल्या आदिवासी विद्यार्थ्यांना या योजनेतून रोख रक्कम दिली जाते. विद्यार्थ्यांना मिळालेल्या रोख रकमेतून त्याच शहरात राहण्याची सोय व्हावी, हा या योजनेमागचा मुख्य उद्देश आहे.

10वी आणि 12वीच्या गुणांच्या आधारे विविध पदव्या, पदव्युत्तर पदवी इत्यादींचा पाठपुरावा करताना शासकीय वसतिगृहात प्रवेश न मिळालेल्या विद्यार्थ्यांना वसतिगृह सुविधा आणि निर्वाह भत्ता देणे हा मुख्य उद्देश आहे. ही योजना 2016-2017 मध्ये सुरू करण्यात आली आहे.

Q. पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेअंतर्गत कुटुंबाची वार्षिक उत्पन्न मर्यादा किती आहे?

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेअंतर्गत कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न 2.50 लाखांपेक्षा जास्त नसावे.

Q. पंडित दीनदयाळ उपाध्याय स्वयंम योजनेसाठी वयोमर्यादा किती आहे?

पंडित दीनदयाळ उपाध्याय स्वयंम योजनेअंतर्गत अर्जदाराचे वय 28 वर्षांपेक्षा जास्त नसावे.

Q. पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना कोणत्या राज्यासाठी लागू आहे?

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजना महाराष्ट्र राज्यासाठी लागू आहे.

Q. पंडित दीनदयाळ उपाध्याय स्वयंम योजनेंतर्गत कोणता लाभ दिला जातो?

पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेंतर्गत विद्यार्थ्याला उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक सहाय्य केले जाते.